---

Knowledge Hiding - Η απόκρυψη γνώσης στο χώρο εργασίας.

Αλήθεια, ο συνάδελφος δεν γνωρίζει την απάντηση σε μια επαγγελματική ερώτηση ή απλά κάνει τον ανήξερο;

Το δεύτερο ονομάζεται Knowledge Hiding, δηλαδή σκόπιμη απόκρυψη της γνώσης.

Και το φαινόμενο αυτό δεν είναι ασυνήθιστο στο χώρο εργασίας.

Χωρίς τη βοήθεια των συναδέλφων, πολλές φορές είναι αδύνατο να συνεχίσει κανείς κάποια εργασία του, ειδικά αν είναι ένας νέος συνεργάτης της ομάδας ή αν πρέπει να εκτελέσει κάποιες εργασίες που του είναι ακόμη άγνωστες. Εάν ένα μέλος της ομάδας μπλοκάρει κάποιες γνώσεις - ή ισχυρίζεται ότι δεν τις γνωρίζει - είναι ένα φαινόμενο, το οποίο είναι γνωστό ως απόκρυψη γνώσης, ή συνειδητή απόκρυψη της γνώσης που ζητά ένα άλλο άτομο.

"Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον όρο αυτόν, αλλά όταν τον εξηγώ, όλοι λένε: Ναι, το έχω ξαναζήσει ή το έχω κάνει και ο ίδιος", αναφέρει ο Florian Offergelt, επίκουρος καθηγητής επιχειρηματικής ηγεσίας και διαχείρισης οργανωτικής γνώσης, στο αυστριακό ιδιωτικό πανεπιστήμιο Schloss Seeburg.

Οι τρεις μορφές της απόκρυψης γνώσης

Συνήθως γίνεται διάκριση μεταξύ τριών διαφορετικών μορφών απόκρυψης γνώσης. Η πρώτη μορφή είναι το "Playing Dumb", όταν κάποιος συμπεριφέρεται σαν να μην γνωρίζει κάτι, και το "παίζει χαζός", αναφέρει ο Florian Offergelt.

Η δεύτερη μορφή είναι το "Evasive Hiding". Συμβαίνει όταν κάποιοι μεταβιβάζουν μόνο εν μέρει τα ζητούμενα στοιχεία, με την απάντηση τους προσπαθούν να αποφύγουν την αρχική ερώτηση σχετικά με κάποια στοιχεία που τους ζητούνται ή ισχυρίζονται πως παρέχουν τα στοιχεία που τους έχουν ζητηθεί σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο.

Η τρίτη μορφή είναι το "Rationalised Hiding", δηλαδή η ορθολογική απόκρυψη πληροφοριών, οι οποίες δεν πρέπει να διαβιβάζονται σε άλλα άτομα. Επομένως, όπως παρατηρούμε δεν υπάρχει πάντα μια κακή πρόθεση πίσω από την απόκρυψη της γνώσης. Όταν πρόκειται πχ για πληροφορίες μισθού ή προσωπικά δεδομένα κάποιων ατόμων, μπορεί μάλιστα να είναι απαραίτητο, να κρατήσει κάποιος τις πληροφορίες αυτές για τον εαυτό του.

Ο φόβος της αντικατάστασης ή η νοοτροπία της αγκωνομαχίας: πίσω από την απόκρυψη της γνώσης υπάρχουν πολλοί λόγοι

Ένας πιθανός λόγος για την απόκρυψη της γνώσης είναι, πως μερικοί άνθρωποι φοβούνται μήπως χάσουν την ιδιότητά τους ως ειδικού, αναφέρει ο Florian Offergelt. "Δεν θέλουν να γίνουν αντικαταστήσιμοι μοιράζοντας με άλλους την γνώση που έχουν αποκτήσει. Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν μάλιστα μια πραγματική αίσθηση ιδιοκτησίας επάνω στη γνώση "τους", η οποία στη συνέχεια ονομάζεται Territoriality."

Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί πραγματικά να υπάρχουν και κάποια προσωπικά οφέλη από τη μη ανταλλαγή πληροφοριών, λέει η Laura Venz, καθηγήτρια εργασιακής και οργανωτικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Leuphana Lüneburg. "Αν εργάζομαι σε μια ομάδα, όπου υπάρχει η νοοτροπία τις αγκωνομαχίας και γνωρίζω πως από αυτή την ομάδα μόνο ένα άτομο μπορεί να προωθηθεί βαθμολογικά ή μισθολογικά, ίσως είναι πιο πιθανό να κρατήσω αυτά που γνωρίζω για τον εαυτό μου."

Όταν ο φόρτος εργασίας και η πίεση του χρόνου στην εταιρεία είναι πολύ υψηλοί, κάποιες φορές απλά δεν υπάρχει ο διαθέσιμος χρόνος και η ενέργεια για να απαντήσει κανείς σε αυτές τις ερωτήσεις. "Ακόμη κι αν θα ήθελε κανείς να βοηθήσει, μπορεί να μην έχει διαθέσιμο τον χρόνο για να το κάνει", εξηγεί η Laura Venz.

Άλλα ευνάσματα για την απόκρυψη γνώσης, έχουν την προέλευσή τους στον κοινωνικό τομέα - για παράδειγμα, σε εχθροπραξίες μεταξύ συναδέλφων. Ίσως θέλει κάποιος να του το "πληρώσει" ένας συνάδελφος με τον ίδιο τρόπο, ο οποίος σε κάποια άλλη περίπτωση είχε επίσης κρατήσει γνώσεις για τον εαυτό του. Αυτό όμως θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αλυσιδωτή αντίδραση δυσμενούς συμπεριφοράς και σε ένα κλίμα δυσπιστίας μεταξύ συναδέλφων, αναφέρει ο Sebastian Mangold.

Ο οικονομολόγος ολοκλήρωσε το διδακτορικό του - με θέμα το Knowledge Hiding - στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Στην πτυχιακή του εργασία διαπίστωσε, πως όταν ένα άτομο δεν μοιράζεται πληροφορίες με τους υπόλοιπους, επηρεάζονται όλοι οι υπόλοιποι συνάδελφοι. Επειδή, όταν παρατηρείται ανάμεσα τους μια τέτοια συμπεριφορά, θα σκεφτούν: "ώστε, έτσι λειτουργεί η κατάσταση εδώ".

Ένας άλλος λόγος για την απόκρυψη γνώσης θα μπορούσε να είναι και η ανταγωνιστική πίεση μεταξύ διαφορετικών εδρών μιας εταιρείας. Οι εργαζόμενοι μπορεί να θέλουν να συνεργαστούν με τους συναδέλφους τους από την άλλη εταιρική έδρα, όμως η ανταλλαγή πληροφοριών και στοιχείων αποτρέπεται στη συνέχεια από τη διοίκηση της πρώτης έδρας. Και αυτό, επειδή σε πολλές περιπτώσεις οι ατομικές ειδικές αμοιβές και τα μπόνους απόδοσης που δεν θέλουν να "χαθούν" σε μια άλλη εταιρική έδρα, παίζουν έναν πολύ μεγάλο ρόλο. "Όμως με αυτή την σκέψη, οι ατομικοί στόχοι κάποιων υπαλλήλων θα μπορούσαν να βλάψουν ολόκληρη την εταιρεία", καταλήγει ο Sebastian Mangold.

Η γνώση που δεν μοιράζεται μπορεί να κοστίσει δισεκατομμύρια

Βέβαια, η απόκρυψη γνώσης μπορεί να μην έχει ένα αρνητικό αποτέλεσμα μόνο για τους εργαζόμενους. Η απόκρυψη της γνώσης μπορεί να έχει επίσης πολύ σημαντικές οικονομικές συνέπειες, αναφέρει ο Florian Offergelt. "Υπάρχουν συγκεκριμένες προβλέψεις, οι οποίες αναφέρουν πως οι 500 εταιρείες με τις μεγαλύτερες πωλήσεις - μόνο στις ΗΠΑ - επιβαρύνονται με ένα ευκαιριακό κόστος έως και 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο, λόγω του Knowledge Hiding".

Αυτά τα διαφυγόντα κέρδη προκύπτουν - μεταξύ άλλων - επειδή παραβλέπονται κάποιες επιχειρησιακές τάσεις ή επειδή οι εργαζόμενοι παρουσιάζουν μια μειωμένη εργασιακή απόδοση. Τα άτομα εκείνα, τα οποία γίνονται θύματα του Knowledge Hiding - ή εμπλέκονται ενεργά και τα ίδια τους σε αυτό - έχουν μια κατά πολύ χαμηλότερη επαγγελματική ικανοποίηση, είναι λιγότερο δημιουργικά, και είναι πιο πιθανό να αποφασίσουν να παραιτηθούν.

"Όποιος υποφέρει από το γεγονός, πως οι συνάδελφοι του κρατούν ότι γνωρίζουν για τον εαυτό τους, μπορεί να μην είναι σε θέση να εκτελέσει την εργασία του ικανοποιητικά, και να αισθάνεται πως έχει μείνει από τους υπόλοιπους στο περιθώριο", συμπληρώνει η Laura Venz. Και αυτό μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη τη λειτουργία της επιχείρησης. Επειδή, η καινοτομία και η δημιουργικότητα μιας επιχείρησης, εξαρτώνται άμεσα από το γεγονός, πως πολλοί συνεργάτες ενώνουν δημιουργικά τις ιδέες τους.

Πως θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το Knowledge Hiding

Η ευθύς αντιμετώπιση του Knowledge Hiding είναι συχνά προβληματική. Εξάλλου, δεν πάντα σίγουρο αν κάποιοι συνάδελφοι αποκρύπτουν όντως τη γνώση τους εσκεμμένα. Μια ανοιχτή και γενική αναφορά των δικών σας αντιλήψεων, συχνά είναι η καλύτερη στρατηγική.

Η Laura Venz συμβουλεύει, πως ποτέ δεν πρέπει να γίνονται γενικεύσεις όπως "πάντα" ή "ποτέ", όπως επίσης και δεν πρέπει να γίνονται αιτιάσεις. "Ιδανικά, η συζήτηση σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να γίνεται σε μια εντελώς προσωπική συνομιλία μεταξύ δυο ατόμων, όμως θα μπορούσε επίσης να αναφερθεί το θέμα της ανταλλαγής γνώσεων γενικότερα ως θέμα γενικής συζήτησης κατά την επόμενη επίσημη συνάντηση της ομάδας των συναδέλφων."

Όποιος παρατηρήσει στον ίδιο του τον εαυτό τάσεις προς απόκρυψη γνώσης που διαθέτει, θα πρέπει πρώτα να προβληματιστεί για τους λόγους που το κάνει, αναφέρει επίσης η καθηγήτρια Laura Venz. "Αν θα ήθελα πραγματικά να μοιραστώ με κάποιον τη γνώση μου επάνω σε κάτι, αλλά μου λείπει πραγματικά ο χρόνος και η ενέργεια εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή, θα ήταν σημαντικό να το αναφέρω ανοιχτά και να πω: "Αυτή την στιγμή είναι αδύνατο κάτι τέτοιο. Θα μπορούσαμε να κανονίσουμε ένα ραντεβού για κάποια άλλη στιγμή αργότερα;" Τα προβλήματα που εμποδίζουν την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ συναδέλφων, θα μπορούσαν επίσης να αναφερθούν σε επίπεδο διοίκησης της κάθε επιχείρησης.

Θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει μια πολιτιστική αλλαγή

Συχνά οι λόγοι του Knowledge Hiding βρίσκονται σε επίπεδο οργάνωσης. "Πρέπει να υπάρξει μια πολιτιστική αλλαγή", επιμένει η Laura Venz. Και προτείνει μια πρώτη αρχή στις προαγωγές και τις ενδοεπιχειρηματικές διανομές επιδόσεων. "Αν κάποιος καταλήγει πάντα αυτόματα στην πρώτη ή στην τελευταία θέση, αυτό είναι κάτι, το οποίο τροφοδοτεί επίσης αυτόματα την ανταγωνιστική πίεση και την απόκρυψη γνώσης". Αντίθετα, οι εργαζόμενοι που μοιράζονται με τους άλλους τις γνώσεις τους και συνεργάζονται, θα πρέπει να ενθαρρύνονται με κάτι θετικό για αυτή την πράξη τους. Ένα άλλο σημείο αναφοράς, είναι ο υπερβολικός φόρτος εργασίας. "Για να μπορέσει να γίνει σωστά η διάδοση της γνώσης, θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι και οι απαραίτητοι πόροι."

Ακόμη και η λειτουργία ενός πρότυπου ρόλου του διοικητικού προσωπικού έχει μεγάλη σημασία, αναφέρει ο καθηγητής Florian Offergelt. Εάν η διοίκηση της επιχείρησης περάσει στους υπαλλήλους της το μήνυμα, πως η απόκρυψη γνώσης είναι όχι μόνο είναι ανεκτή, αλλά και επιθυμητή, τότε και οι υπάλληλοι θα προσανατολιστούν ανάλογα. Ως εκ τούτου συνιστά, η διαχείριση της γνώσης να θεωρείται ως ένα πρωταρχικό θέμα, και να γίνεται σε αυτό αναφορά ως πρότυπο στις ετήσιες συζητήσεις με τους υπαλλήλους. Και όταν η διεύθυνση της εταιρείας παρατηρήσει κάποιες περιπτώσεις απόκρυψης γνώσης ανάμεσα στους υπαλλήλους της, θα πρέπει να λαμβάνει οπωσδήποτε αυστηρά μέτρα εναντίον αυτού του φαινομένου.

Κείμενο: Philos vom Berg