---

10 τρόφιμα που δεν είναι τόσο υγιεινά όσο νομίζετε

Υπάρχουν κάποια τρόφιμα, τα οποία πιστεύουμε πως είναι υγιεινά, παρόλο που στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο. Αρκετά από αυτά μάλιστα, είναι όμως δυστυχώς και πολύ νόστιμα, ώστε να καταφέρουν κάποιοι από εμάς να τα αποφύγουν εντελώς. Ωστόσο, από τα συγκεκριμένα δέκα παραδείγματα που θα σας αναφέρω στη συνέχεια, όσο το δυνατόν λιγότερα καταναλώνουμε, τόσο καλύτερα είναι για την υγεία μας.

Λίγο πολύ, όλοι μας θέλουμε να τρώμε υγιεινά – τουλάχιστον θεωρητικά. Και καθημερινά ακούμε τόσες συμβουλές διατροφής από διάφορα άτομα ή ειδικούς, που πολλοί από εμάς μάλλον έχουμε πλέον βαρεθεί να τις ακούμε ή έχουμε μπερδευτεί εντελώς, σχετικά με το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να τρώμε. Και δυστυχώς, γύρω από τα τρόφιμα - και ιδιαίτερα την υγιεινή διατροφή - κυκλοφορούν πολλοί μύθοι.

Είδη διατροφής, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά: από την Paleo έως την ωμοφαγία, και από μια διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες έως την Vegan διατροφή, από την διατροφή της αποτοξίνωσης έως τη λεγόμενη διατροφή Clean Eating. Μέχρι που τελικά, εναπόκειται στον καθένα από εμάς να αποφασίσει, με ποιο είδος διατροφής αισθάνεται πιο άνετα.

Υπάρχουν όμως κάποια τρόφιμα, τα οποία εμπίπτουν στην κατηγορία των ανθυγιεινών τροφών - και κάποιες φορές εκτός από την υγεία μας, βλάπτουν ακόμη και το περιβάλλον μας. Θα πρέπει επομένως να σταματήσουμε να καταναλώνουμε αυτά τα τρόφιμα (ή τουλάχιστον να τα τρώμε πολύ πιο σπάνια). Ευτυχώς όμως, σχεδόν για όλα αυτά τα τρόφιμα υπάρχει μια καλή εναλλακτική. Πάμε να δούμε αναλυτικά, τα 10 πιο ανθυγιεινά τρόφιμα...

1. Λευκό ρύζι

Δεν είναι όλα τα ρύζια ίδια: για να έχουμε το λευκό ρύζι, οι κόκκοι τρίβονται. Αυτό σημαίνει, πως στο ξεφλουδισμένο ρύζι έχουν αφαιρεθεί ο φλοιός - η λεγόμενη ασημένια φλούδα - και το πολύ θρεπτικό βλαστάρι του. Στη συνέχεια οι κόκκοι γυαλίζονται. Το μόνο που μένει είναι ο αμυλώδης πυρήνας του κόκκου από το ρύζι. Τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στο κέλυφος, έχουν χαθεί.

Το λευκό ρύζι απλώς σας χορταίνει, χωρίς να σας παρέχει πολλά θρεπτικά συστατικά.

Το λεγόμενο Parboiled ρύζι είναι ελαφρώς καλύτερο από το λευκό: μουλιάζεται πριν το ξεφλούδισμα και το γυάλισμα, το επεξεργάζονται με πίεση ατμού και το στεγνώνουν. Αυτό σημαίνει, πως κάποια από τα θρεπτικά συστατικά μεταναστεύουν στο εσωτερικό του, και το τελικό προϊόν εξακολουθεί να περιέχει περίπου το 80 τοις εκατό των βιταμινών και μετάλλων του. Ωστόσο, του λείπουν οι πολύτιμες φυτικές ίνες.

Το πιο υγιεινό ρύζι είναι το ρύζι ολικής αλέσεως: δεν είναι ούτε αλεσμένο ούτε γυαλισμένο, και επομένως περιέχει πολύ περισσότερες φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα. Το ρύζι ολικής αλέσεως φαίνεται καστανό και ονομάζεται επίσης καστανό ρύζι. Εγώ σας προτείνω το βιολογικό ρύζι ολικής αλέσεως.

Επίσης, είναι καλό να γνωρίζετε: Το περιοδικό Öko-Test της Γερμανίας απέδειξε πρόσφατα (τον Οκτώβριο του 2023) πως υπάρχουν μεγάλα προβλήματα γενικά στο ρύζι με το αρσενικό, το κάδμιο και άλλες επικίνδυνες ουσίες. Αυτό ισχύει βέβαια, και για άλλα προϊόντα που παρασκευάζονται από ρύζι, όπως για παράδειγμα τα κέικ ή τις φρυγανιές ρυζιού: Το Öko-Test βρήκε ίχνη αρσενικού ακόμη και σε αυτά τα προϊόντα.

2. Στιγμιαίος ζωμός λαχανικών ή κρέατος

Ο στιγμιαίος ζωμός σε σκόνη ή κύβους είναι πρακτικός για γρήγορες σούπες, ζωμούς ή σάλτσες. Συχνά όμως δεν υπάρχουν πολλά λαχανικά ή κρέας σε αυτό το προϊόν: το αλάτι είναι το πρώτο συστατικό που αναγράφεται στη λίστα των συστατικών, ακολουθούμενο από το ενισχυτικό γεύσης γλουταμινικό νάτριο. Το γλουταμινικό νάτριο έχει περιπέσει σε ανυποληψία, επειδή μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργικές αντιδράσεις και λέγεται πως έχει διεγερτική δράση της όρεξης. Η επιστημονική αξιολόγηση του ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, επομένως οι συστάσεις είναι διφορούμενες.

Το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Αξιολόγησης Κινδύνων (Bundesinstitut für Risikobewertung BfR) και η Γερμανική Εταιρεία Διατροφής (Deutsche Gesellschaft für Ernährung DGE) θεωρούν, πως η περιστασιακή κατανάλωση του είναι αβλαβής. Όμως τα κέντρα συμβουλών του καταναλωτή προτείνουν να μην το καταναλώνουμε συχνά. Εκτός από αλάτι και ενισχυτικά γεύσης, οι ζωμοί αυτοί περιέχουν τεχνητά αρώματα, φοινικέλαιο και ζάχαρη. Αυτά τα συστατικά από μόνα τους είναι ένας καλός λόγος για να αποφύγετε τη στιγμιαία γευστική σκόνη.

Μια καλύτερη εναλλακτική λύση είναι οι βιολογικοί ζωμοί λαχανικών - επειδή σε αυτούς δεν επιτρέπεται η χρήση ενισχυτικών γεύσης ή άλλων αμφισβητήσιμων πρόσθετων. Ακόμα καλύτερα από τον βιολογικό ζωμό λαχανικών: απλά φτιάξτε μόνοι σας έναν υγιεινό ζωμό, τοποθετήστε τον σε παγοθήκη στην κατάψυξη και μετά σε σακούλες κατάψυξης, ώστε να έχετε πάντα απόθεμα.

3. Έτοιμες σαλάτες

Η έτοιμες σαλάτες είναι γεμάτες μικρόβια - ειδικά, αν πλησιάζει η ημερομηνία λήξης τους. Καλύτερα να αγοράζετε φρέσκιες σαλάτες αντί για τις ανθυγιεινές συσκευασμένες.

Οι συσκευασμένες σαλάτες είναι δελεαστικές: δεν χρειάζονται πλύσιμο, δεν χρειάζονται ψιλοκόψιμο, το μόνο που μένει είναι το - επίσης έτοιμο - ντρέσινγκ σαλάτας με πολύ ζάχαρη και άλλα πρόσθετα, και το "υγιεινό" σας γεύμα είναι έτοιμο. Δυστυχώς όμως, δεν είναι τόσο απλό. Εκτός από το γεγονός πως η έτοιμη για κατανάλωση σαλάτα δεν υπάρχει χωρίς τις πλαστικές συσκευασίες - οι οποίες είναι επιβλαβείς για το περιβάλλον - συχνά είναι επίσης ανθυγιεινή για διάφορους λόγους που θα σας αναφέρω πιο κάτω.

Ένα πρόβλημα με τις έτοιμες σαλάτες είναι το βακτηριακό τους φορτίο: η καταστροφή των φυσικών δομών των φύλλων κατά το κόψιμο, προκαλεί τη διαφυγή του κυτταρικού χυμού και παρέχει το ιδανικό έδαφος αναπαραγωγής για μούχλα και βακτήρια, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε διάφορες σοβαρές ασθένειες.

Επιπλέον, οι σαλάτες συχνά υποβάλλονται σε επεξεργασία με χλώριο όταν μεταποιούνται σε συσκευασμένα προϊόντα, επειδή συχνά προστίθεται χλώριο ή οξείδιο του χλωρίου όταν οι σαλάτες πλένονται βιομηχανικά. Εάν πλένετε μόνοι σας το μαρούλι που θέλετε να καταναλώσετε, μπορείτε εύκολα να αποφύγετε το χλώριο αυτό.

Σας προτείνω: Μια φρέσκια, εποχική και τραγανή βιολογική σαλάτα είναι πιο υγιεινή, χωρίς μικρόβια, έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και δεν απαιτεί συσκευασία. Για να ξέρετε ποιο μαρούλι είναι διαθέσιμο προς το παρόν φρεσκοκομμένο, είναι καλύτερο να ρίξετε μια ματιά στα διάφορα εποχικά ημερολόγια του διαδικτύου.

4. Αντί για λευκό αλεύρι, καλύτερα αλεύρι ολικής άλεσης

Το λευκό αλεύρι συνήθως κρύβεται στο αλεύρι σίτου Τύπου 405 ή Τύπου 550. Και αυτό είναι το κανονικό αλεύρι οικιακής χρήσης που χρησιμοποιείται συχνά για ψωμάκια, λόγω των καλών του ιδιοτήτων στη διαδικασία του ψησίματος. Ο αριθμός αντιπροσωπεύει τον χαμηλό βαθμό άλεσης και αντανακλά την περιεκτικότητα του σε μεταλλικά ιχνοστοιχεία. Ο τύπος 405 είναι ο χαμηλότερος αριθμός σε αλεύρι και επομένως περιέχει τα λιγότερα ωφέλιμα ιχνοστοιχεία. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός ενός τύπου αλεύρου, τόσο πιο υγιεινό είναι το αλεύρι.

Εκτός από τη χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά, τα προϊόντα από λευκό αλεύρι έχουν και άλλα μειονεκτήματα για την υγεία μας: Συχνά είναι προϊόντα υψηλής θερμιδικής αξίας, υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη, όπως είναι τα μπισκότα, τα κρουασάν, τα κέικ ή τα τοστ. Παρόμοια με το λευκό ρύζι, τα προϊόντα από λευκό αλεύρι απλώς σας χορταίνουν, χωρίς να τροφοδοτούν το σώμα σας με σημαντικά θρεπτικά συστατικά.

Ανεξάρτητα από το αν είναι σιτάρι ή ζέα: στο αλεύρι ολικής άλεσης διατηρούνται όλα τα θρεπτικά συστατικά του κόκκου. Γι' αυτό και τα προϊόντα ολικής άλεσης περιέχουν περισσότερα μεταλλικά ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και φυτικές ίνες και σας κρατούν χορτάτους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

5. Μούσλι αντί για επεξεργασμένα δημητριακά

Δυστυχώς, το μούσλι σοκολάτας, τα κορν φλέικς και τα honey pops δεν είναι η καλύτερη επιλογή για μια καλή αρχή της ημέρας. Τα διάφορα έτοιμα δημητριακά πρωινού είναι προϊόντα υψηλής επεξεργασίας και ανθυγιεινά τρόφιμα, επειδή συχνά περιέχουν πάρα πολύ ζάχαρη. Έχουν πολλές θερμίδες, αλλά δεν σας κρατούν χορτάτους για πολύ και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εμπλουτισμένα με τεχνητά μεταλλικά ιχνοστοιχεία και βιταμίνες.

Το τελευταίο ακούγεται καλό, όμως δεν είναι: Στην Ευρώπη, οι περισσότεροι άνθρωποι εφοδιάζονται επαρκώς με θρεπτικά συστατικά. Η υπερβολική πρόσληψη εμπλουτισμένων τροφίμων μπορεί να έχει ακόμη και επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία. Αντίθετα, τι θα λέγατε για ένα μούσλι από νιφάδες ολικής αλέσεως, φρέσκα φρούτα της εποχής και λίγους ξηρούς καρπούς, κατά προτίμηση βιολογικούς;

6. Μέλι: Δεν είναι πάντα χρυσός ό,τι λάμπει

Το μέλι είναι ένα γλυκαντικό που πρέπει να καταναλώνεται μόνο με μέτρο. Ένα μελόψωμο με καφέ και η τέλεια μέρα ξεκινά. Και πιστεύουμε πως είναι υγιεινό, σωστά; Όχι πραγματικά.

Το μέλι περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά και μέταλλα, όπως νάτριο, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρο και επίσης ορισμένες βιταμίνες. Όμως: το μέλι περιέχει επίσης και πολλή ζάχαρη. Για να είμαστε πιο ακριβείς, ο υγρός χρυσός αποτελείται από περίπου 40 τοις εκατό φρουκτόζη και περίπου 30 τοις εκατό γλυκόζη. Με τις θερμίδες τους και τις επιπτώσεις τους στο σάκχαρο του αίματος και στο σωματικό βάρος, αυτά τα δύο απλά σάκχαρα δεν είναι και πολύ καλύτερη επιλογή από τη συνηθισμένη επιτραπέζια ζάχαρη (σακχαρόζη).

Τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στο μέλι δεν είναι πλέον τόσο σημαντικά, επειδή θα έπρεπε να καταναλώσει κανείς μια παράλογη ποσότητα μελιού (και επομένως ζάχαρης) ώστε να καλύψει τις ανάγκες του σε βιταμίνες.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, το μέλι αραιώνεται επίσης με φθηνό σιρόπι καλαμποκιού ή ζάχαρης. Η περιεκτικότητα του σε θρεπτικά συστατικά είναι σε αυτή την περίπτωση αντίστοιχα χαμηλότερη. Στα τέλη του 2022, το περιοδικό Öko-Test βρήκε επίσης διάφορους ρύπους και γενετικά τροποποιημένη γύρη σε ορισμένες μάρκες μελιού.

Αν αγοράσετε μέλι, σας προτείνω το βιολογικό μέλι, κατά προτίμηση από ντόπιους μελισσοκόμους.

Αντίθετα, αντί για ψωμί με μέλι μπορείτε να δοκιμάσετε ψωμί ολικής άλεσης με σπιτικά, vegan αλείμματα. Ή, αν έχετε πραγματικά όρεξη για κάτι γλυκό, δοκιμάστε μια σπιτική εναλλακτική Nutella ή τις πολύ πιο υγιεινές εναλλακτικές Nutella χωρίς φοινικέλαιο.

7. Τα φρουτοποτά περιέχουν πάρα πολύ ζάχαρη

Τα ποτά από συμπιεσμένους χυμούς φρούτων - ειδικά κάποια πολυβιταμινούχα - υπόσχονται μια επιπλέον μερίδα βιταμινών για το ανοσοποιητικό σύστημα. Δυστυχώς όμως, τα ροφήματα αυτά είναι σπάνια υγιεινά: περιέχουν σχετικά υψηλή ποσότητα ζάχαρης, γι' αυτό δεν πρέπει να τα πίνετε ποτέ για να ξεδιψάσετε.

Η περιεκτικότητα τους σε φρούτα είναι πολύ χαμηλή. Για να γίνουν νόστιμα, προστίθενται νερό, γλυκαντικά και βιταμίνες - γι' αυτό και δεν επιτρέπεται πλέον να ονομάζονται χυμοί. Στους κατασκευαστές αρέσει να προσθέτουν βιταμίνη C, E και προβιταμίνη Α (βήτα-καροτίνη). Όμως τα οφέλη τέτοιων τεχνητών βιταμινών για το σώμα μας είναι επίσης αμφιλεγόμενα - οι φρέσκοι χυμοί είναι η καλύτερη επιλογή.

8. Μπάρες πρωτεΐνης και ενέργειας

Όσοι αθλούνται, θέλουν κατά κάποια διαστήματα να περιποιηθούν τον εαυτό τους με μια μπάρα πρωτεΐνης ή ενέργειας. Και πιστεύουν πως αυτή θα τους δώσει δύναμη και θα προωθήσει την οικοδόμηση μυών – πόσο λάθος. Η πραγματικότητα είναι: Οι μπάρες αυτές κάθε άλλο παρά υγιεινές είναι, και δεν περιέχουν σχεδόν καθόλου φυσικά συστατικά. Αντίθετα, έχουν μεγάλη ποσότητα θερμίδων, είναι εξαιρετικά επεξεργασμένες και δεν υπάρχουν χωρίς προσθήκη ζάχαρης, τεχνητών αρωμάτων και μεμονωμένων βιταμινών ή μεταλλικών ιχνοστοιχείων.

Το αν μια μπάρα πρωτεΐνης είναι υγιεινή εξαρτάται πρωτίστως από τη σύνθεσή της. Και αυτό διαφέρει από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Ωστόσο, πολλές συμβατικές μπάρες πρωτεΐνης περιέχουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης όπως σιρόπι γλυκόζης, σιρόπι φρουκτόζης ή σιρόπι ιμβερτοποιημένης ζάχαρης. Αυτά τις μετατρέπουν περισσότερο σε καραμέλες παρά σε ένα υγιεινό σνακ.

Υπάρχουν και ορισμένες μπάρες πρωτεΐνης χωρίς ζάχαρη, όμως με γλυκαντικά ή υποκατάστατα ζάχαρης (όπως η ξυλιτόλη και η ερυθριτόλη). Το πώς ακριβώς αυτές οι ουσίες επηρεάζουν το σώμα μας, επιστημονικά δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πλήρως. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ειδικά οι γλυκαντικές ουσίες συνδέονται άμεσα με μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία μας: Μπερδεύουν τα αισθήματα κορεσμού και της πείνας του οργανισμού μας, και είναι ύποπτα πως αλλάζουν την εντερική μας χλωρίδα - και ακόμη και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου μας.

Επιπλέον - όπως έχω ήδη αναφέρει - οι μπάρες πρωτεΐνης συχνά περιέχουν πρόσθετες βιταμίνες και μεταλλικά ιχνοστοιχεία. Σύμφωνα με την τους ειδικούς, αυτό είναι πολύ προβληματικό - επειδή οι άνθρωποι που καταναλώνουν πολλές μπάρες πρωτεΐνης και παρόμοια προϊόντα την ημέρα, καταναλώνουν εύκολα υπερβολικά μεγάλες ποσότητες κάποιων θρεπτικών συστατικών, κάτι που μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια τεράστια προβλήματα υγείας.

Γενικά: Για όσους αθλούνται, μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή έχει μεγαλύτερη αξία από την κατανάλωση ενέργειας και μπάρες πρωτεΐνης. Για παράδειγμα, τα όσπρια - όπως οι φακές και τα μπιζέλια ή οι πατάτες και τα προϊόντα ολικής άλεσης - περιέχουν πολλές πολύτιμες πρωτεΐνες. Αν νομίζετε όμως πως τις χρειάζεστε, τότε - ως μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση - φτιάξτε απλά τις δικές σας ενεργειακές μπάρες.

9. Αλλαντικά και κρέας ωρίμανσης

Η μέθοδος της ωρίμανσης είναι μια αρχαία μέθοδος συντήρησης κάποιων τροφίμων. Το κρέας και τα προϊόντα αλλαντικών μπορούν να διατηρηθούν μετά από επεξεργασία με αλάτι ωρίμανσης - ένα μείγμα αλατιού και νιτρώδους καλίου ή νατρίου (E249/E252). Όμως: τα νιτρώδη μπορούν σε συνδυασμό με τις αμίνες (πρωτεΐνες) να σχηματίσουν τις λεγόμενες νιτροζαμίνες. Και αυτές δημιουργούνται σε υψηλές θερμοκρασίες. Οι νιτροζαμίνες έχουν αποδειχθεί σε πειράματα που έχουν γίνει σε ζώα, ως καρκινογόνες.

Μπορεί σήμερα το κρέας και τα επεξεργασμένα αλλαντικά να περιέχουν μόνο μικρές ποσότητες νιτρωδών αλάτων, όμως οι ειδικοί συμβουλεύουν να μην τα καταναλώνουμε συχνά. Εάν τρώτε κρέας, επιλέξτε βιολογικό κρέας επειδή οι παραγωγοί αυτοί δεν χρησιμοποιούν νιτρώδη άλατα ωρίμανσης.

Και φυσικά, αυτή η συμβουλή μου δεν πρέπει να λείπει - όσο αφορά την κατανάλωση του κρέατος: όσο λιγότερο, τόσο το καλύτερο. Επειδή λιγότερο κρέας σημαίνει λιγότερη βιομηχανοποιημένη κτηνοτροφία, λιγότερη ταλαιπωρία και κακοποίηση των ζώων και λιγότερες δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

10. Καλύτερα να μην καταναλώνετε light προϊόντα ή τροφές δίαιτας

Τα light και προϊόντα δίαιτας υπόσχονται πως περιέχουν λιγότερη ζάχαρη ή λιπαρά. Όμως: Ένα μειωμένο θρεπτικό συστατικό αντικαθίσταται συχνά από κάποιο άλλο - και τελικά η συνολική περιεκτικότητα σε θερμίδες δεν διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από εκείνη των κανονικών προϊόντων. Για να διασφαλίσουν ότι τα ελαφριά και διαιτητικά προϊόντα έχουν καλή γεύση, οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν επίσης διάφορα ενισχυτικά γεύσης, τεχνητά αρώματα και γλυκαντικές ουσίες.

Τα κανονικά προϊόντα είναι συνεπώς καλύτερα από τα βιομηχανικά επεξεργασμένα light και διαιτητικά προϊόντα. Αντί για ένα ελαφρύ γιαούρτι με φρούτα, δοκιμάστε ένα φυσικό γιαούρτι και συμπληρώστε σε αυτό φρέσκα φρούτα.

Κείμενο: Philos vom Berg